14.000 χλμ ακτογραμμή και σκάβουμε σήραγγες;

Γιατί η αφαλάτωση, η ανακύκλωση νερού και τα έξυπνα συστήματα μπορούν να λύσουν την κρίση νερού σε λίγα χρόνια

Τα αποθέματα νερού της Αττικής έχουν πέσει 49% από το 2022. Οι ταμιευτήρες του Μόρνου, του Ευήνου, της Υλίκης και του Μαραθώνα έχουν χάσει 250 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού σε τρία χρόνια (1 κυβικό μέτρο = 1.000 λίτρα). Η κυβέρνηση προτείνει ως λύση την κατασκευή σηράγγων προς άλλα ποτάμια της Ευρυτανίας με κόστος 450 εκατ. ευρώ και παράδοση σε τρία με τέσσερα χρόνια.

Στο μεταξύ, η ΕΥΔΑΠ χάνει το 50% του νερού της στις διαρροές. Ο μέσος Έλληνας καταναλώνει 177 λίτρα νερό την ημέρα (65 κυβικά μέτρα το χρόνο - τέταρτη υψηλότερη κατανάλωση στην Ευρώπη). Να πανικοβληθούμε;

Η αλήθεια είναι πως έχουμε μπροστά μας μια τεράστια ευκαιρία. Η τεχνολογία που χρειαζόμαστε υπάρχει, έχει δοκιμαστεί και κοστίζει λιγότερο από τις σήραγγες. Αφαλάτωση, ανακύκλωση νερού και έξυπνα συστήματα μπορούν να λύσουν το πρόβλημα γρηγορότερα και φθηνότερα.

Αφαλάτωση

Photograph by Luca Locatelli, Nat Geo Image Collection

Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου το 1% του πόσιμου νερού έρχεται από αφαλάτωση, αλλά στο Ισραήλ, το ποσοστό αυτό είναι περίπου 25%. Το Ισραήλ παράγει 585 εκατομμύρια κυβικά μέτρα αφαλατωμένου νερού ετησίως, περισσότερο από τις φυσικές πηγές του. Η μονάδα αφαλάτωσης Sorek εξυπηρετεί 2 εκατομμύρια ανθρώπους στο Τελ Αβίβ με λειτουργικό κόστος 0,58 δολάρια ανά κυβικό μέτρο.

Η Αυστραλία λειτουργεί πάνω από 200 μονάδες αφαλάτωσης, με το Περθ να καλύπτει το 45% των αναγκών του από αφαλάτωση που τροφοδοτείται εξ ολοκλήρου από ανανεώσιμες πηγές. Η μονάδα του, παράγει 145 εκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως χωρίς εκπομπές άνθρακα.

Αν οι Αθηναίοι κατανάλωναν 177 λίτρα την ημέρα (λογικά το πραγματικό νούμερο θα είναι κάτω από τον ελληνικό μέσο όρο) και είναι 3.814.064 άτομα, θα χρειάζονταν μια μονάδα αφαλάτωσης περίπου 178 MGD (675.000 κυβικά μέτρα ημερησίως) για να καλύψει όλες τις ανάγκες τους. H Sorek του Ισραήλ παράγει 164 MGD και κόστισε 450 εκατομμύρια ευρώ. Φυσικά δεν χρειαζόμαστε να καλύψουμε το 100% της ανάγκης νερού από αφαλάτωση. Η πιο ρεαλιστική προσέγγιση είναι η αφαλάτωση να παρέχει 25-30% της συνολικής προσφοράς. Αυτό σημαίνει μια μονάδα 50 MGD (185.000 κυβικά μέτρα ημερησίως) για την Αττική, πολύ εφικτό μέγεθος σε σχέση με αυτά που έχουν χτίσει άλλες μεγάλες πόλεις και ένα κόστος κοντά στα 200 εκατομμύρια ευρώ.

Ανακύκλωση

Image: DW / Roxana Isabel Duerr

Το 40% του νερού της Σιγκαπούρης (760.000 κυβικά μέτρα τη μέρα) προέρχεται από ανακύκλωση λυμάτων μέσω του προγράμματος NEWater, με στόχο το 55% έως το 2060. Η τεχνολογία τριπλής επεξεργασίας (μικροδιήθηση, αντίστροφη όσμωση, UV απολύμανση) παράγει νερό που ξεπερνάει τα στάνταρ του ΠΟΥ. Το πρόγραμμα, παρά το συντελεστή αηδίας, πέτυχε 98% δημόσια αποδοχή.

Οι ενεργειακές απαιτήσεις ευνοούν σημαντικά την ανακύκλωση σε σχέση με την αφαλάτωση. Η ανακύκλωση νερού καταναλώνει 0,13-0,79 kWh/m³ σε σύγκριση με 2,5-3,5 kWh/m³ για την αφαλάτωση, καθιστώντας την περιβαλλοντικά ανώτερη.

Δουλεύει και σε μικρότερη κλίμακα. Το Σαν Φρανσίσκο απαιτεί συστήματα επαναχρησιμοποίησης για κτίρια άνω των 9.000 τετραγωνικών μέτρων, επιτυγχάνοντας 40% μείωση στη ζήτηση πόσιμου νερού. Ο πύργος Salesforce μόνος του επαναχρησιμοποιεί 114 κυβικά μέτρα ημερησίως, ενώ το Park Habitat στο Σαν Χοσέ εξοικονομεί 42.000 κυβικά μέτρα ετησίως με εξοικονόμηση κόστους 150.000 δολαρίων.

Η ανακύκλωση δεν είναι μόνο λύματα, είναι και βροχόνερο. Το Λος Άντζελες συγκέντρωσε και αποθήκευσε 365 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού βροχής μέσα σε 8 μήνες (Οκτώβριος 2023 - Μάιος 2024). Αρκετό νερό για να καλύψει τις ανάγκες 2,4 εκατομμυρίων ανθρώπων για έναν χρόνο ή αλλιώς το 24% της ετήσιας ζήτησης.

Έξυπνη Διαχείριση

AP Photo/Bram Janssen

Πριν φτιάξουμε νέες πηγές νερού, γιατί να μην σταματήσουμε να χάνουμε το μισό από αυτό που έχουμε ήδη; Έξυπνα συστήματα διαχείρισης νερού επιτυγχάνουν μείωση των απωλειών κατά 20-30% μέσω αισθητήρων IoT, αυτοματοποιημένης ανίχνευσης διαρροών και ελέγχου πίεσης σε πραγματικό χρόνο.

Το καλύτερο παράδειγμα έρχεται από το Κέιπ Τάουν κατά τη διάρκεια της κρίσης «Day Zero» το 2017-2018. Η εφαρμογή 170 ζωνών διαχείρισης πίεσης που κάλυπταν το 68% του δικτύου εξοικονόμησε 70.000 κυβικά μέτρα ημερησίως, ισοδύναμη παραγωγή μιας μικρής μονάδας αφαλάτωσης χωρίς κόστος κατασκευής.

Το κόστος είναι εξαιρετικά ανταγωνιστικό. Βασικοί αισθητήρες IoT κοστίζουν 100-500 δολάρια ανά μονάδα, με προηγμένα συστήματα ανίχνευσης διαρροών να απαιτούν 30.000-50.000 δολάρια ανά χιλιόμετρο αγωγού.

Η Ευκαιρία για Μεταμόρφωση

Η υδατική κρίση της Αθήνας δεν είναι απλώς πρόβλημα. Είναι ευκαιρία για ριζική αναθεώρηση του τρόπου που σκεφτόμαστε τους φυσικούς πόρους. Μια στρατηγική μονάδα αφαλάτωσης που παράγει 25-30% της υδροδότησης της Αττικής, σε συνδυασμό με ανακύκλωση και έξυπνη διαχείριση, δεν επιλύει απλώς το πρόβλημα βραχυπρόθεσμα αλλά δημιουργεί νέα δυνατότητα για ανάπτυξη και ανθεκτικότητα στις ακόμα εντονότερες περιόδους ξηρασίας που έρχονται.

Φυσικά, οι επιπτώσεις των παραπάνω μπορούν να εφαρμοστούν σε οποιοδήποτε μέρος της Ελλάδας, όχι μόνο στις πόλεις μας. Με ακόμα μεγαλύτερη επίδραση στις προοπτικές, την ανάπτυξη και την αυτονομία τους. Νησιά που σήμερα περιορίζονται από τη λειψυδρία επιβαρύνοντας την ποιότητα ζωής των κατοίκων τους και την εμπειρία των επισκεπτών τους. Αγροτικές περιοχές που αντιμετωπίζουν ξηρασία και αλλαγή στο κλίμα τους θα μπορούσαν να αναπτύξουν νέες καλλιέργειες. Παράκτιες κοινότητες θα μπορούσαν να γίνουν αυτάρκεις.

Η αφαλάτωση μπορεί να θεωρηθεί ως στρατηγικής σημασίας τεχνολογία του μέλλοντος που μπορεί να αναδιαμορφώσει ολόκληρα έθνη. Το Ισραήλ το απέδειξε. Από χώρα που εισήγαγε νερό έγινε εξαγωγέας υδατικής τεχνολογίας. Η Αυστραλία μετέτρεψε τη μεγάλη ξηρασία σε ευκαιρία για τεχνολογική πρωτοπορία. Η Ελλάδα έχει 14.000 χιλιόμετρα ακτογραμμή και αφθονία ηλιακής ενέργειας. Αντί να σκάβουμε σήραγγες όπως πάντα κάναμε απλά επειδή μας είναι οικείο και εύκολο, μπορούμε να χτίσουμε το μέλλον. Ας σκεφτούμε διαφορετικά και φιλόδοξα αυτή τη φορά. Με το ίδιο κόστος ή χαμηλότερο κόστος!

---