Η Αυταπάτη των Τελών Κυκλοφορίας
Επιπλέον, 9% παραπάνω επιβάτες έξαλλοι με τον ΟΑΣΑ, δακτύλιος, NIMBYs Κηφισιάς, Σαουδική Αραβία εναντίον Ομάν, η Πέμπτη Λεωφόρος της ΝΥ μεταμορφώνεται, μέτρα κατά του car bloat, αντλίες θερμότητας
Έντονες αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης προκάλεσαν τα πρόσφατα δημοσιεύματα σχετικά με τον σχεδιασμό νέων τελών κυκλοφορίας στην Ελλάδα από το 2026. Σύμφωνα με τις πληροφορίες, το νέο σύστημα προβλέπει αυξημένες χρεώσεις για οχήματα άνω των 10 ετών, παράλληλα με την παροχή κινήτρων για την αγορά ηλεκτρικών οχημάτων, με στόχο την ανανέωση του γερασμένου στόλου οχημάτων της χώρας (μέσος όρος ηλικίας τα 17,3 έτη) και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του. Το εύρος των αντιδράσεων κυμάνθηκε από θεωρίες συνωμοσίας μέχρι εύλογους προβληματισμούς για την οικονομική δυνατότητα των πολιτών να προχωρήσουν σε αντικατάσταση των οχημάτων τους. Να σημειωθεί πως απέφυγα σκόπιμα να προσθέσω στη συζήτηση την απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τον Απρίλιο του 2023 για επιβολή φόρου άνθρακα στις μεταφορές και τις κατοικίες από το 2027, για να μην δυναμιτίσω περαιτέρω τη συζήτηση.
Δεν θέλω να εστιάσω όμως τόσο πολύ στις ίδιες τις αντιδράσεις όσο στο συμπέρασμα που έφτασα διαβάζοντας τις: Δεν έχουμε ιδέα τι είναι τα τέλη κυκλοφορίας.
Τι είναι τα τέλη κυκλοφορίας
Τα τέλη κυκλοφορίας είναι ένας εισπρακτικός φόρος 70 χρόνων και πηγαίνει κατευθείαν στο γενικό ταμείο του κράτους. Στη θεωρία τους, τα τέλη προορίζονται για έργα στους δρόμους και για τη συντήρηση του οδικού δικτύου. Όμως στην Ελλάδα αυτοί οι λογαριασμοί δεν συνδέονται πραγματικά και τα τέλη κυκλοφορίας πληρώνουν για το οδικό δίκτυο με τον ίδιο τρόπο που πληρώνει ο φόρος πολυτελούς διαβίωσης.
Από τα ποσά που εισπράττονται για τα τέλη κυκλοφορίας αυτοκινήτων ποσοστό πενήντα τα εκατό (50%) αποδίδεται στους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης. Ξανά όμως, αυτό το ποσό δεν προορίζεται για συγκεκριμένη χρήση και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για δαπάνες όπως οι παιδικοί σταθμοί. Και με σιγουριά μπορώ να πω πως δεν πληρώνει τη στάθμευση του αυτοκινήτου μας στο δρόμο. Για να εξηγήσω πόσο παράλογο θα ήταν κάτι τέτοιο θα χρειαζόμουν ένα δεύτερο κείμενο.
Αναλόγως τη χώρα, τα τέλη υπολογίζονται με διάφορα κριτήρια (ηλικία, κυβισμός, βάρος, περιοχή κυκλοφορίας, κ.α.). Στην Ελλάδα, για οχήματα που ταξινομήθηκαν μετά το 2010 υπολογίζονται με βάση τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα (CO2) και για οχήματα που ταξινομήθηκαν πριν το 2010 με βάση τον κυβισμό του κινητήρα.
Η αυταπάτη
Έχουμε συνδέσει δηλαδή τον υπολογισμό τους με τις εξωτερικότητες που προκαλούν τα οχήματα τα οποία αφορούν. Αυτό το γεγονός έχει βοηθήσει στο να δημιουργηθεί η αυταπάτη πως τα τέλη κυκλοφορίας υπάρχουν για να πληρώνουν κάτι συγκεκριμένο και όχι πως είναι ένα αυθαίρετο ποσό που κάπως κρίνει το κράτος ότι μπορεί να εισπράξει.
Το 2023 από τα 8,900,000 οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους μας εισπράξαμε σε τέλη κυκλοφορίας €1.157 δις. €130 ανά όχημα. Αυτό το ποσό είναι από τα πιο χαμηλά στην Ευρώπη και ας έχουμε από τους πιο ρυπογόνους στόλους ακριβώς επειδή είναι ένα αυθαίρετο ποσό που αντικατοπτρίζει την οικονομική μας κατάσταση γενικότερα.
Όπως φαντάζεστε, το ποσό αυτό δεν πλησιάζει ούτε κατά διάνοια στο να καλύψει τις επιπτώσεις που έχει στην κοινωνία η κυκλοφορία των οχημάτων μας. Αν θέλαμε να υπολογίσουμε κάτι τέτοιο, θα έπρεπε να κάνουμε την εξής άσκηση:
Τροχαία
Διεθνείς έρευνες υπολογίζουν το συνολικό κόστος μεταξύ 1% και 4% του ΑΕΠ κάθε χώρας, με τις ΗΠΑ να το προσδιορίζουν στο 1.6% (περίπου $340 δισεκατομμύρια ετησίως).
Στην Ελλάδα, το 2023 καταγράφηκαν 621 θάνατοι και 11.201 τροχαία δυστυχήματα. Με την "αξία στατιστικής ζωής" να κυμαίνεται μεταξύ €2 και €3 εκατομμυρίων, μόνο το κόστος των θανάτων υπερβαίνει τα συνολικά έσοδα από τα τέλη κυκλοφορίας.
Το συνολικό κόστος περιλαμβάνει επιπλέον υλικές ζημιές, ιατρικά έξοδα και απώλεια παραγωγικότητας (εργασιακής και οικιακής). Με αυτά, δεν φαντάζει δύσκολο να φτάνουμε και εμείς το 1.6% του ΑΕΠ, δηλαδή τα €3.5 δισεκατομμύρια. Αν, όπως στις ΗΠΑ, οι ασφαλιστικές εταιρείες καλύπτουν το 54% αυτού του ποσού, η επιβάρυνση για την κοινωνία ανέρχεται στα €1.57 δισεκατομμύρια ετησίως.
Ρύπανση
Ατμοσφαιρική Ρύπανση: Ετησίως 6,487 θάνατοι αποδίδονται στα σωματίδια (ΡΜ2.5) στα αστικά και ημιαστικά κέντρα. Ακόμα και αν το ποσοστό ευθύνης των αυτοκινήτων σε αυτό είναι μόνο 10%, τότε μαζεύεται ένα κόστος τουλάχιστον €1.3 δις.
Εκπομπές CO2: Το κόστος από τις εκπομπές CO2, πάλι για την Αμερική, έχει υπολογιστεί στα $185 ανά τόνο. Με 5 τόνους μέσο όρο ανά έτος ανά όχημα, αυτό μεταφράζεται σε κόστος €854 ανά όχημα ετησίως ή άλλα €7.6 δις σύνολο.
Ηχορύπανση: Εκτιμάται ότι το ετήσιο κοινωνικό κόστος του αστικού οδικού θορύβου στην Αγγλία ανέρχεται σε 7 έως 10 δισεκατομμύρια λίρες. Έχουμε το 1/5 των οχημάτων της Αγγλίας (και πολύ πιο φασαριόζικα οχήματα) οπότε, πολύ απλοϊκά, προκύπτει ένα ακόμα κόστος €2 δις.
Κυκλοφοριακή συμφόρηση
Ο μέσος οδηγός στην Αθήνα οδήγησε 112 ώρες παραπάνω και πλήρωσε €220 παραπάνω βενζίνη λόγω της κίνησης. Στη Θεσσαλονίκη τα αντίστοιχα νούμερα είναι 51 ώρες και €156. Με ένα μέσο μισθό €8.5 την ώρα, στην Αθηναία η κίνηση κόστισε €955 και στη Θεσσαλονικιά €435. Μόνο για τα 5 εκ. κατοίκους αυτών των δύο περιοχών και εξαιρώντας την επιπλέον φθορά των οχημάτων, μαζεύουμε άλλα €5.3 δις.
Ελέυθερη στάμθευση
9 στα 10 αυτοκίνητα και μηχανάκια σταθμεύονται στον δημόσιο χώρο μας. Αυτό σημαίνει πως καταλαμβάνουν σχεδόν 62 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα. Αν χρησιμοποιήσουμε μια συντηρητική μέση αξία €5 ανά τετραγωνικό ανά μήνα, η ετήσια αξία αυτού του χώρου είναι €3.7δις.
Λογαριασμός
Σύμφωνα με τον δικό μου πολύ πρόχειρο λογαριασμό λοιπόν, το πραγματικό κόστος των οχημάτων για την κοινωνία ανέρχεται στα €21.47 δισεκατομμύρια ετησίως. Η εκτίμηση αυτή μάλλον είναι συντηρητική, καθώς δεν συμπεριλαμβάνει σημαντικές παραμέτρους όπως την κατασκευή και συντήρηση δρόμων, την αστυνόμευση κυκλοφορίας, τη θερμική νησίδα από την άσφαλτο, την επίδραση στην βιοποικιλότητα, ή τις επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και δεν λαμβάνει υπόψιν πόσο παλιά είναι τα οχήματα που κυκλοφορούν στους δρόμους μας.
Μεταφράζοντας αυτό το ποσό σε κόστος ανά όχημα, προκύπτει μια ετήσια επιβάρυνση €2,412. Τα σημερινά τέλη κυκλοφορίας των €130 καλύπτουν μόλις το 5.4% αυτής. Εφόσον ως κοινωνία αδυνατούμε να την υποστηρίξουμε, ίσως είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε πως υπάρχουν και άλλοι τρόποι μετακίνησης - τρόποι που όχι μόνο κοστίζουν λιγότερο, αλλά μας προσφέρουν καθαρό κέρδος.

Hearth Summit Athens στις 31/10 και 01/11 στο Impact Hub.
Την Παρασκευή στις 16.30 θα συντονίσω ένα Walkshop (Walk+Workshop) με τίτλο "Σε ποιον ανήκει τελικά η πόλη;".
Ο σκοπός είναι, ακολουθώντας τη περιπατητική πρακτική της φιλοσοφίας, να προσεγγίσουμε φλέγοντα ζητήματα για τη ζωή στις μικρές και τις μεγάλες πόλεις της Ελλάδας.
Αν σας ενδιαφέρει, στείλτε μου ένα μήνυμα!
Ελλάδα
Οι τιμές πώλησης στο Παγκράτι αυξήθηκαν κατά 159% μέσα σε μία επταετία. Και οι πολλές Αθήνες της Αρχελάου.
Υποχώρηση του ποσοστού ιδιοκατοίκησης στο ιστορικό χαμηλό ποσοστό του 69.6%.
Πλέον έχουμε κίνηση και στην Αττική Οδό.
Μελέτη χαρτογράφησης θορύβου των μέσων σταθερής τροχιάς, με το τραμ να είναι πιο θορυβώδες από τον ηλεκτρικό.
Σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις του ΟΑΣΑ, οι επιβιβάσεις του 2023 συγκριτικά με το 2022 αυξήθηκαν κατά 9%. Τα δρομολόγια όμως μειώθηκαν κατά 277,603 για λεωφορεία και τρόλεϊ και εκτελέστηκαν 991 λιγότερα δρομολόγια με μετρό και τραμ. Αυτό ίσως εξηγεί γιατί είσαι έξαλλος με τον ΟΑΣΑ.
Μετά την υποχρεωτική χρήση POS στα ταξί ο τζίρος τους αυξήθηκε κατά 177%.
Οι NIMBY «ακτιβιστές» της Κηφισιάς.
Ως δέκα πολυκατοικίες στο Αιγάλεω πρόκειται να ανακαινιστούν, με το 100% των εξόδων να καλύπτεται από κοινοτικά κονδύλια. Το πρόγραμμα ονομάζεται «Rock the Block» και οι παρεμβάσεις θα έχουν και κοινωνική διάσταση (co-living). Περισσότερα στο meetup μας τη Τρίτη.
Περί του, αστείου εν έτει 2024, δακτυλίου.
Ποιος είναι ο ήχος της πόλης;

Αστική ζωή
Η ανάπτυξη του Neom στη Σαουδική Αραβία χρησιμοποιεί σήμερα το ένα πέμπτο όλου του χάλυβα που παράγεται στον κόσμο. Η χώρα ετοιμάζεται να ξεκινήσει τις εργασίες κατασκευής του επόμενου γιγαντιαίου έργου της: ενός ουρανοξύστη σε σχήμα κύβου, αρκετά μεγάλου για να χωρέσει 20 Empire State Buildings.
Παραδίπλα στο Ντουμπάι, σχεδιάζουν έναν ουρανοξύστη ύψους 380 μέτρων, ο οποίος θα έχει πλάτος μόνο ένα διαμέρισμα.
Ενώ το Ομάν, το βλέπει εντελώς διαφορετικά. Το Μασκάτ σχεδιάζει αστική ανάπτυξη 19 δισεκατομμυρίων δολαρίων με σύστημα ελαφρού σιδηροδρόμου 55 χιλιομέτρων, κτίρια μεσαίου ύψους και πράσινους χώρους για πληθυσμό που θα φτάσει τα 2.7 εκατομμύρια το 2040.
Οι πόλεις παγκοσμίως αντιμετωπίζουν την επίδραση των βραχυπρόθεσμων μισθώσεων Airbnb με διαφορετικά μέτρα, από την απαγόρευση έως τη ρύθμιση, καθώς κάθε 1% αύξηση των καταχωρίσεων οδηγεί σε 1,6% αύξηση των ενοικίων, ενώ η Airbnb προτείνει καλύτερη συνεργασία μέσω του City Portal και στοχευμένων ρυθμίσεων ανά γειτονιά.
Η κλιματική αλλαγή προκαλεί σταδιακή καταστροφή κτιρίων με αύξηση κόστους επισκευών κατά 30%. Οι στέγες αντιμετωπίζουν θερμοκρασίες 60-65°C αντί τους 43-49°C για τις οποίες σχεδιάστηκαν, ενώ το κόστος επισκευής ανά περιστατικό αυξήθηκε από $290 το 2018 σε $501 το 2024, απαιτώντας επενδύσεις $50 δισεκατομμυρίων για ανακαινίσεις στις ΗΠΑ.
Οι Βρυξέλλες ξεκινούν μια νέα εποχή ψηλών κτιρίων, με τέσσερις πύργους 110 μέτρων υπό κατασκευή. Τα νέα έργα πρέπει να περιλαμβάνουν 25% προσιτή στέγαση, καθώς οι τιμές κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά 170% από το 1996.
Η πόλη της Νέας Υόρκης έδωσε στη δημοσιότητα λεπτομέρειες για έναν νέο πεζόδρομο στην Πέμπτη Λεωφόρο, μειώνοντας τις λωρίδες κυκλοφορίας και επεκτείνοντας τα πεζοδρόμια κατά 46%.
[📹] Το συνέδριο CityLab 2024 στην Πόλη του Μεξικού συγκέντρωσε ηγέτες πόλεων από όλο τον κόσμο. Συζητήθηκαν λύσεις για την οικονομική στέγαση, τη διαχείριση νερού και τη μετανάστευση.
Νέα έρευνα δείχνει ότι η βελτίωση των κατόψεων διαμερισμάτων μειώνει τις εκπομπές άνθρακα πιο αποτελεσματικά από τις αλλαγές στο εξωτερικό των κτιρίων. Επιστήμονες ανέπτυξαν ένα εργαλείο "υπεργράφημα" που σχεδιάζει αυτόματα αποδοτικότερες κατόψεις, αυξάνοντας το φυσικό φως έως και 24%
Πόσο κοστίζει η κίνηση στην επείγουσα ιατρική περίθαλψη; Η Νέα Υόρκη αντιμετωπίζει κρίση, με τους χρόνους ανταπόκρισης να αυξάνονται κατά 20 δευτερόλεπτα τον τελευταίο χρόνο. Ίσως θα έπρεπε να προσθέσουμε και αυτό στον λογαριασμό.
Στο Λονδίνο, παρά την αύξηση των δαπανών μετά τα μεσάνυχτα από 11% σε 14%, οι άδειες 24ωρης λειτουργίας νυχτερινών καταστημάτων μειώθηκαν κατά δύο τρίτα μεταξύ 2021-2024.
Κριτική στα 35 εκατομμύρια ψηφιακών νομάδων παγκοσμίως και την κουλτούρα ατομικισμού που αγνοεί τις κοινωνικές επιπτώσεις.
Το Αμβούργο έχει θεσπίσει νομικά δεσμευτική σύμβαση που προστατεύει το 30% της συνολικής έκτασής του -10% ως ανέγγιχτα φυσικά εδάφη και 20% με χαλαρότερο καθεστώς διατήρησης-, χτίζοντας εμπιστοσύνη με τους κατοίκους του για να προχωρήσει με έντονο κατασκευαστική δραστηριότητα για στέγαση στο υπόλοιπο 70%.
Το Μεξικό έχει δημιουργήσει 15 κέντρα "Utopia" στη συνοικία Iztapalapa που εξυπηρετούν 3.500-4.000 άτομα ημερησίως με δωρεάν υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης και ψυχαγωγίας. Με κόστος $5,3 εκατομμύρια ανά κέντρο, έχει μειώσει την εγκληματικότητα κατά 57%, και σχεδιάζει την επέκταση του προγράμματος σε 100 κέντρα σε όλη την πόλη.
Βιώσιμη κινητικότητα
Η αμερικανική κυβέρνηση προτείνει για πρώτη φορά κανονισμούς για την προστασία των πεζών από τα μεγάλα αυτοκίνητα. Το μέτρο έρχεται καθώς οι θάνατοι πεζών έφτασαν σε υψηλό 40 ετών, ενώ τα μεγάλα οχήματα (SUVs, pickup trucks) αποτελούν πλέον το 80% των νέων πωλήσεων αυτοκινήτων.
Οι πωλήσεις αυτής της κατηγορίας αυξήθηκαν κατά 20% το 2023 στην Ευρώπη.
Η Βρετανία αντιμετωπίζει έλλειμμα 35 δισεκατομμυρίων λιρών από τις μειωμένες εισπράξεις φόρων λόγω της μετάβαση στα ηλεκτρικά οχήματα. Ο επικεφαλής υποδομών προτείνει την εφαρμογή συστήματος χρέωσης ανά χιλιόμετρο.
Μελέτη του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης αποκαλύπτει ότι το μήκος των διαβάσεων πεζών συσχετίζεται άμεσα με τα ατυχήματα, με τις φαρδύτερες διαβάσεις να αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 15-43%.
[📹] Πώς λειτουργούν τα ηλεκτρικά τρένα και γιατί κάνουν ενδιαφέροντες ήχους.
Τεχνολογία
Το Ντιτρόιτ θέλει να ξαναγίνει κέντρο καινοτομίας για την κινητικότητα με το άνοιγμα του Newlab, ενός χώρου 25.000 τετραγωνικών μέτρων που φιλοξενεί 103 νεοφυείς επιχειρήσεις. Οι εταιρείες, που έχουν λάβει χρηματοδότηση 700 εκατομμυρίων δολαρίων, αναπτύσσουν από ηλεκτρικά οχήματα μέχρι συστήματα ασφαλείας μπαταριών. Το έργο αποτελεί μέρος της ανακαίνισης αξίας 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων του σιδηροδρομικού σταθμού Michigan Central από τη Ford.
Οι πωλήσεις αντλιών θερμότητας μειώθηκαν κατά 4% στις ΗΠΑ και κατά 50% στην Ευρώπη το 2024. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στοχεύει σε 60 εκατομμύρια εγκαταστάσεις έως το 2030.
Το Κίεβο έχει αναπτύξει μία από τις πιο προηγμένες ψηφιακές υπηρεσίες παγκοσμίως, με 3,9 εκατομμύρια λήψεις σε πληθυσμό 3,6 εκατομμυρίων. Η εφαρμογή Kyiv Digital παρέχει υπηρεσίες από εισιτήρια μεταφορών μέχρι προειδοποιήσεις για διακοπές ρεύματος και τοποθεσίες καταφυγίων.
Πόλεις στις ΗΠΑ και τον Καναδά χρησιμοποιούν κάμερες με τεχνητή νοημοσύνη για να εντοπίσουν λάθη στην ανακύκλωση, μειώνοντας τη μόλυνση κατά 20%.
Η τεχνολογία αυτόματης στάθμευσης είναι πλέον διαδεδομένη, με πολλά νέα αυτοκίνητα να διαθέτουν αυτή τη δυνατότητα.
Crypto χρηματοδότηση ύψους 525 εκατ. δολαρίων για την Praxis για την οικοδόμηση της “επόμενης σπουδαίας πόλης”.
Η Tesla ανακοίνωσε το αυτόνομο ταξί Cybercab για το 2027 και το λεωφορείο Robovan 20 θέσεων. Και τα ρομποταξί μειώνουν τη χρήση των δημόσιων συγκοινωνιών.