Η κληρονομιά του Γιάννη Μπουτάρη
Επιπλέον, η σκληρή αλήθεια για την Αθήνα, 18 χλμ. την ώρα μέση ταχύτητα, 220.000 άνθρωποι σε σημεία υψηλού πλημμυρικού κινδύνου, το Παρίσι αφαιρεί 60.000 θέσεις στάθμευσης, γκρίζες πολυκατοικίες
Μέχρι το 2016, η σχέση μου με τη Θεσσαλονίκη περιοριζόταν σε μια σύντομη γεύση της πόλης κατά τη διάρκεια της πενταήμερης εκδρομής της τρίτης λυκείου. Όμως, από τότε που την «παντρεύτηκα», η Θεσσαλονίκη έχει γίνει η δεύτερη πόλη μου. Όσο περισσότερο χρόνο περνάω σε αυτήν, τόσο περισσότερο χρόνο θέλω να περνάω σε αυτήν. Πρόσφατα, μοιράστηκα με την γυναίκα μου πως θα μπορούσα να μας φανταστώ να μένουμε εδώ (αν μπορούσαμε να δουλεύουμε για αλλού). Επίσης πρόσφατα αποκάλυψα στην ίδια και άλλους Θεσσαλονικείς το πόσο θα ήθελα να περάσω λίγες ώρες με τον Γιάννη Μπουτάρη, τον άνθρωπο που συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση της σύγχρονης εικόνας της πόλης.
Ο Γιάννης Μπουτάρης ξεχώριζε για πολλούς λόγους. Πρώτα απ' όλα, ήταν ένας γοητευτικός και αυθεντικός χαρακτήρας. Δεύτερον, κατάφερε να εκλεγεί δήμαρχος ως ένα πρόσωπο πάνω από τα κόμματα, λέγοντας αφιλτράριστα ό,τι σκεφτόταν. Τρίτον, σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, υπήρξε ένας ενεργός και δραστήριος πολίτης που δεν περιορίστηκε στα στενά όρια ενός επαγγελματικού ρόλου ή ενός αξιώματος. Και τέλος, το πιο σημαντικό: η Θεσσαλονίκη που γνώρισα τα τελευταία χρόνια είναι σε μεγάλο βαθμό προϊόν της δικής του ηγεσίας.
Στην τσέπη κουβαλούσε τα γνωστά αυτοκόλλητα με το σύνθημα «Είμαι Γάιδαρος και παρκάρω όπου γουστάρω» γιατί πάντα υπήρχε ένας …γάιδαρος που στάθμευε παράνομα κι ένα μικρό σουγιαδάκι με το οποίο ξεκολλούσε τσίχλες μουρμουρίζοντας: «Πόσο βρωμιάρηδες είμαστε»…
Τις τελευταίες δύο εβδομάδες, πολλά έχουν γραφτεί για τη ζωή και το έργο του Γιάννη Μπουτάρη. Τα περισσότερα άρθρα και αφιερώματα (Αποχαιρετώντας τον Γιάννη Μπουτάρη | Η Θεσσαλονίκη ευγνωμονούσα | Κυρ Γιάννη, θα μας λείψεις | «Έχω ένα στικάκι για τον Μπουτάρη» | Γιάννης Μπουτάρης: Η νίκη του καλού). επικεντρώνονται στην πολιτική και κοινωνική διάσταση των πεπραγμένων του - και δικαίως. Ο Μπουτάρης υπήρξε πρωτοπόρος στην προώθηση της πολυπολιτισμικότητας, φέρνοντας στο προσκήνιο το πλούσιο Εβραϊκό και Οθωμανικό παρελθόν της Θεσσαλονίκης. Στάθηκε σταθερός υπερασπιστής των δικαιωμάτων της LGBT+ κοινότητας, φέρνοντας το Pride στην πόλη. Αντιστάθηκε με σθένος στις δυνάμεις του εθνικισμού και της μισαλλοδοξίας. Άνοιξε νέους ορίζοντες για τον τουρισμό, προσελκύοντας επισκέπτες από την Τουρκία, το Ισραήλ και τα Βαλκάνια. Και έδειξε βαθιά ευαισθησία απέναντι στους πιο ευάλωτους συμπολίτες μας, δημιουργώντας δομές υποστήριξης για τους άστεγους και τις γυναίκες θύματα κακοποίησης.
Ως κάτοικος της Αθήνας, δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι κατανοώ πλήρως τον αντίκτυπο αυτών των πρωτοβουλιών στην καθημερινή ζωή των Θεσσαλονικέων. Ωστόσο, θα ήθελα να σταθώ σε μια λιγότερο προβεβλημένη, αλλά εξίσου σημαντική πτυχή του έργου του Μπουτάρη, που ίσως να μην έχει τύχει της προσοχής που της αξίζει στα εθνικά μέσα ενημέρωσης: τις προσπάθειές του να κάνει τη Θεσσαλονίκη μια πόλη πιο φιλική και πιο βιώσιμη για τους κατοίκους της.
Αγίας Σοφίας
Πλατεία Χρηματιστηρίου
Πλατεία Φαναριωτών
Αντιγράφω από το Karfitsa.gr: “Στα εννέα χρόνια της δημαρχίας του, πεζοδρομήθηκε η Αγίας Σοφίας, αναπλάστηκαν πλατεία Χρηματιστηρίου, η περιοχή των 12 Αποστόλων, Ικτίνου, Ζεύξιδος, Δεσπεραί, η οδός Επταπυργίου, Απ.Παύλου, Αγ.Μηνά, Βασ.Ηρακλείου, Αρχ. Μουσείου, πλατεία Καραμανλή κ.α. Αποκαταστάθηκε το L’ Abattoir και η Βίλλα Πετρίδη, δημιουργήθηκε ο αστικός αμπελώνας.
Έγιναν παιδικές χαρές, νηπιαγωγεία και η μελέτη για τον ποδηλατόδρομο Κουντουριώτου – Αναγεννήσεως. Ξεκίνησε το σύστημα ελεγχόμενης στάθμευσης, ολοκληρώθηκε ο αρχιτεκτονικός διαγωνισμός για την πλατεία Ελευθερίας και πήρε «μπρος» η μεγάλη ιδέα για δημιουργία Μουσείου Ολοκαυτώματος. Η Θεσσαλονίκη μπήκε στο Δίκτυο 100 Ανθεκτικών Πόλεων και συζητούσε για κατασκευή αποτεφρωτηρίου. Δημιουργήθηκε το «Βελτιώνω την Πόλη μου» για να καταγράφονται τα παράπονα των πολιτών και άλλες μικρότερες παρεμβάσεις”
Η πεζοδρόμηση της οδού Αγίας Σοφίας αποτελεί ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και πρωτοποριακό εγχείρημα για τα ελληνικά δεδομένα, καθώς είναι ίσως το πρώτο παράδειγμα εφαρμογής του "tactical urbanism" στη χώρα μας. Μου γράφει η Βίβιαν:
«Το αρχικό πλάνο ήταν να γίνει πιλοτική πεζοδρόμηση 45 ημερών με απόφαση το 2011 από το δημοτικό συμβούλιο, η οποία μάλιστα έπαιρνε και παρατάσεις (συνολικά 5 για 2 χρόνια). Πέρα από αυτή την ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία και την απόφαση για κάτι πιλοτικό πριν πάμε στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό και τη μόνιμη παρέμβαση είναι ότι ενεργοποίησαν ομάδες της πόλης για να φανταστούν τον πεζόδρομο. Και παρά τις αρχικές αντιδράσεις των καταστηματαρχών και της περιφέρειας οι πολίτες τη διεκδίκησαν πολύ σθεναρά και μετά μείναν ευχαριστημένοι και οι καταστηματάρχες και ιδιοκτήτες ακινήτων. Μετά προκηρύχθηκε αρχιτεκτονικός διαγωνισμός και μετά το έργο με τη σημερινή υλοποίηση. Το έργο δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα, καθώς το σχέδιο περιλαμβάνει και το τμήμα της οδού μέχρι τη θάλασσα.»
Η περίπτωση της Αγίας Σοφίας αποδεικνύει πόσο σημαντική είναι η συμμετοχή των πολιτών και η δοκιμαστική εφαρμογή σε τέτοια πρωτοποριακά έργα αστικού σχεδιασμού. Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του πώς μπορούμε να διαμορφώσουμε τις πόλεις μας από τα κάτω προς τα πάνω, εμπλέκοντας ενεργά τους ανθρώπους που ζουν και εργάζονται σε αυτές.
Ο Μπουτάρης είχε επίσης σαφή θέση υπέρ του περιορισμού των αυτοκινήτων στο κέντρο της πόλης. Ήταν αυστηρός με όσους παρκάρουν παράνομα σε κεντρικούς δρόμους, τοποθετώντας πασαλάκια για να αποτρέψει τη διπλοπάρκινγκ. Ο ίδιος, όταν δεν περπατούσε κυκλοφορούσε με ένα Fiat Panda.
«Σε καμία πόλη του κόσμου δεν είναι υποχρεωμένος ο δήμος να παρέχει δωρεάν πάρκινγκ. Η ουσία είναι ότι έρχονται επισκέπτες και βρίσκουν χώρο να παρκάρουν. Αν θέλεις εσύ να παρκάρεις το αμάξι σου μπροστά στο μαγαζί σου, αυτό τελείωσε» - Γιάννης Μπουτάρης
Εκείνο που εντυπωσιάζει ακόμα περισσότερο είναι ότι όλες αυτές τις τολμηρές παρεμβάσεις τις υλοποίησε ενώ ταυτόχρονα κατάφερε να αφήσει στα ταμεία του δήμου ένα πλεόνασμα της τάξης των 50 εκατομμυρίων ευρώ. Και το πέτυχε αυτό όχι αυξάνοντας τους φόρους και επιβαρύνοντας τους πολίτες, αλλά, αντιθέτως, μειώνοντας το κόστος για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, τα δημοτικά τέλη κατά τη διάρκεια των δύο θητείων του μειώθηκαν κατά 42,5% για τις κατοικίες και κατά 37,5% για τους επαγγελματικούς χώρους.
Πώς τα κατάφερε όλα αυτά; Ίσως η απάντηση να βρίσκεται στον αντισυμβατικό και ανατρεπτικό τρόπο με τον οποίο αντιμετώπιζε κάποιες πάγιες και ριζωμένες πρακτικές στη λειτουργία του δήμου. Το παρακάτω στιγμιότυπο από τη συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου είναι χαρακτηριστικό του ύφους και της στάσης του.
Τον Γιάννη Μπουτάρη δεν θα έχω την ευκαιρία να τον γνωρίσω προσωπικά. Ελπίζω όμως να έχω την τύχη να συναντήσω και να συζητήσω με ανθρώπους από την ομάδα του, για να κατανοήσω καλύτερα τους μηχανισμούς που επινόησαν και εφάρμοσαν, τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν, τις λύσεις που βρήκαν.
Το κληροδότημα του Μπουτάρη δεν είναι λοιπόν μόνο το Μουσείο Ολοκαυτώματος, οι πεζόδρομοι, και το Pride. Είναι και το παράδειγμα που έδωσε, αποδεικνύοντας ότι οι πόλεις μας μπορούν να αλλάξουν και να γίνουν πιο φιλικές στους κατοίκους τους, αν υπάρχει όραμα, τόλμη και αποφασιστικότητα από την πλευρά της ηγεσίας.
Αυτό το παράδειγμα πρέπει τώρα να αποτελέσει φάρο για άλλους, να εμπνευστούμε από το πνεύμα της ανεξαρτησίας και της δημιουργικότητας που τον διέκρινε. Πόσες σαν αυτόν θα καταφέρουμε να δούμε ακόμα;
Ελλάδα
[🎧] Η σκληρή αλήθεια για την Αθήνα. Και ένα σχόλιο από εμένα.
Η Pfizer συνεισφέρει το 0,6% του ΑΕΠ της Θεσσαλονίκης. Το ΑΕΠ της Θεσσαλονίκης, ύψους 19 δισ. ευρώ (μέσος όρος 2020-2030, ΙΟΒΕ), είναι κάτω από το 8% του συνολικού ΑΕΠ της Ελλάδας, παρόλο που έχει το 10,5% του πληθυσμού.
Καταργείται ο ποδηλατόδρομος της Λεωφ. Νίκης στη Θεσσαλονίκη; Δεν μπορούμε να έχουμε τίποτα ωραίο σε αυτή τη χώρα;
Κάτι ακόμα που ξηλώνεται ως παράνομο, είναι οι λαμαρίνες στην πλατεία Εξαρχείων.
Η μέση ταχύτητα στους δρόμους της Αθήνας δεν ξεπερνά τα 18 χλμ. την ώρα και ο ρόλος της αυξημένης οικονομικής δραστηριότητας και των στόλου εταιρικών αυτοκινήτων σε αυτό.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών σε συνεργασία με το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο έχει δημιουργήσει ένα σύστημα εκτίμησης κινδύνου πλημμυρών που δείχνει με ακρίβεια οικοδομικού τετραγώνου ποιες περιοχές κινδυνεύουν άμεσα από πλημμύρες στην Αττική. Σχεδόν 220.000 άνθρωποι διαμένουν στην Αττική σε σημεία υψηλού πλημμυρικού κινδύνου.
Περί της ασυδοσίας της ηχορύπανσης.
37.281 παραβάσεις σε 139.706 τροχονομικούς έλεγχους οχημάτων. Παραβάτης ένας στους τέσσερις.
Η αυξημένη χρήση ηλεκτρικών πατινιών στην Ελλάδα έφερε στο προσκήνιο ζητήματα ρύθμισης και υποδομών, με ειδικούς να προτείνουν εκπαιδευτικά μέτρα για τους αναβάτες και τον νέο ΚΟΚ να προβλέπει αυστηρότερες κυρώσεις για παραβάσεις. Που είναι όλες αυτές οι φωνές όταν τις χρειάζεσαι;
Δύο εναλλακτικές κατευθύνσεις προς μια κοινωνικά δικαιότερη στεγαστική πολιτική.
Η Γλυφάδα βγάζει 2 τόνους λάδι το χρόνο. Μαζεύοντας ελιές στους δρόμους της Αθήνας.
Η επιδημία της γκρίζας πολυκατοικίας στο Λεκανοπέδιο. Τα νέα σπίτια είναι αναγκαία, η αισθητική τους είναι επιλογή.
Αστική ζωή
Δεν ξέρω αν έφτασε σε εσάς η γκρίνια για τον Μαραθώνιο που «έκλεισε την Αθήνα», πάντως ο Μαραθώνιος της Βοστώνης του 2024 απέφερε πάνω από 500 εκατομμύρια δολάρια στην τοπική οικονομία.
Το Παρίσι ανακοίνωσε ένα φιλόδοξο σχέδιο για την περίοδο 2024-2030 που περιλαμβάνει την αφαίρεση 60.000 θέσεων στάθμευσης και τη δημιουργία 300 εκταρίων νέων πράσινων χώρων.
Να και κάτι κοινό που έχουμε με το Τόκιο. Αυξάνεται ο ακτιβισμός των πολιτών ενάντια στην κοπή δέντρων για έργα αστικής ανάπλασης. Η δενδροκάλυψη στην πόλη έπεσε από 9,2% το 2013 σε μόλις 7,3% το 2022.
Στην Μπανγκαλόρ, μια πρωτοβουλία πολιτών με την ονομασία "world's longest footpath run" προσκάλεσε τους κατοίκους να περπατήσουν μια διαδρομή 11 χιλιομέτρων, καταγράφοντας συγκεκριμένα προβλήματα στα πεζοδρόμια, με στόχο την παροχή ακριβών δεδομένων στις αρχές για στοχευμένες βελτιώσεις.
Στην Κίνα, μια αυθόρμητη ποδηλατική διαδρομή τεσσάρων φοιτητών για γευστικά dumplings εξελίχθηκε σε μαζικό φαινόμενο με 100.000 συμμετέχοντες.
Προσπάθειες στις ΗΠΑ για τη μείωση των αποβλήτων και των εκπομπών άνθρακα από τα κτίρια, μεταρρυθμίζοντας τη βιομηχανία κατεδαφίσεων ύψους 8,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων και προωθώντας τη διάσωση και επαναχρησιμοποίηση αρχιτεκτονικών υλικών.
Μελίσσια τοποθετούνται σε ταράτσες και βεράντες εμβληματικών ουρανοξυστών της Νέας Υόρκης, όπως το Empire State Building και το Chrysler Building, με εταιρείες όπως η Best Bees να διατηρούν περίπου 200.000 μέλισσες που παράγουν 100 βάζα μέλι ετησίως. Η τάση αυτή οφείλεται σε πρωτοβουλίες εταιρικής βιωσιμότητας.
Ακόμα και στη Σιγκαπούρη δυσκολεύονται με τις αδέσποτες γάτες. Υπάρχουν τουλάχιστον 13.000 από αυτές, με εθελοντές να επωμίζονται το βάρος της φροντίδας τους.
Στο Λας Πάλμας των Καναρίων Νήσων, η κρίση στέγασης και οι υψηλές τιμές ενοικίων (αύξηση 9% το 2024) έχουν οδηγήσει δεκάδες ανθρώπους να ζουν σε σκάφη στη μαρίνα με μηνιαίο κόστος περίπου 100 ευρώ.
Πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ιδίως η Ισπανία, κατασκευάζουν κοινωνικές κατοικίες που είναι κομψές, βιώσιμες και προσανατολισμένες στην κοινότητα, χρησιμοποιώντας φυσικά υλικά, ευέλικτες κατόψεις, κοινόχρηστους χώρους και παθητικό σχεδιασμό για σχεδόν μηδενική κατανάλωση ενέργειας.

Βιώσιμη κινητικότητα
Τώρα που οι Δημοκρατικοί δεν φοβούνται πλέον να χάσουν ψήφους, η κυβερνήτης της Νέας Υόρκης ανακοίνωσε ένα αναθεωρημένο σχέδιο τελών κυκλοφοριακής συμφόρησης για τους οδηγούς που εισέρχονται στο κέντρο του Μανχάταν. Στόχος είναι η συγκέντρωση 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αναβάθμιση των υποδομών των δημόσιων συγκοινωνιών.
Την επιβολή τελών κυκλοφοριακής συμφόρησης στην Μπανγκόκ εξετάζει και η Ταϊλάνδη.
Η Κωνσταντινούπολη ξεκίνησε ένα πρόγραμμα που προσφέρει δωρεάν διαδρομές με τα μέσα μαζικής μεταφοράς σε ανέργους κατοίκους.
Θα έπρεπε να επιδοτούμε τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς; Η απάντηση είναι σύνθετη.
Τεχνολογία
Το 2023, τα ηλεκτρικά ποδήλατα αποτελούσαν το 56% του συνόλου των ολλανδικών πωλήσεων ποδηλάτων.
Η FortyGuard, μια startup από το Άμπου Ντάμπι, συλλέγει 32 δισεκατομμύρια σημεία δεδομένων ημερησίως για να χαρτογραφήσει με ακρίβεια 89% τις αστικές θερμοκρασίες ανά 10 τετραγωνικά μέτρα.
Αρκετές πόλεις των ΗΠΑ τοποθετούν κάμερες σε λεωφορεία για τον εντοπισμό και την επιβολή προστίμων σε οδηγούς που εμποδίζουν παράνομα τις λεωφορειολωρίδες. Τα πιλοτικά προγράμματα να δείχνουν αύξηση της ταχύτητας, μείωση των συγκρούσεων και των εκπομπών, και λιγότερους παραβάτες.
Η Waymo και η Nexar συνεργάζονται για την ενίσχυση της ασφάλειας των αυτόνομων οχημάτων, ιδίως σε σχέση με «ευάλωτους χρήστες του δρόμου», αξιοποιώντας το μεγαλύτερο ανώνυμο σύνολο δεδομένων φυσικής οδήγησης του είδους του στις ΗΠΑ.
Η Bowery Farming, μια κάποτε ανερχόμενη startup κάθετης καλλιέργειας, κατέρρευσε ξαφνικά λόγω των προκλήσεων στην οικονομικά της παραγωγής τροφίμων και της ευπάθειας σε παθογόνα.