Πολεοσκόπιο, 2025-09-16
Λάθος υπολογισμός για τη Βασιλίσσης Όλγας | Το προφίλ των διαμερισμάτων στην Αθήνα | Πόσα σπίτια «λείπουν» και πού πήγαν;
Καλώς ήρθατε στο Πολεοσκόπιο, μια διεβδομαδιαία συλλογή ειδήσεων και συνδέσμων για τις πόλεις, την ανάπτυξή τους και τους ανθρώπους που τις κατοικούν.
Τα 3 βασικά
1. Λάθος υπολογισμός για τη Βασιλίσσης Όλγας
Πόσο αστεία τα πλακάτ που μοιράστηκαν στη Λέσχη Φιλίας Νέου Κόσμου όπου δεκάδες πολίτες, κυρίως μέλη της Λέσχης, συμμετείχαν στη συζήτηση για την «Ανοιχτή Γειτονιά 15 λεπτών». Για άλλη μια φορά, αυτοί που τα προετοίμασαν ξέχασαν πως δεν είναι αυτοκίνητα ή τουλάχιστον πως αυτά δεν ψηφίζουν. Η Βασιλίσσης Όλγας είναι ήδη «free», «για όλους» και «στους πολίτες».
Έχει νόημα να μαλλιάζει η γλώσσα μας για το πόσο δεν βγάζει νόημα αυτή η απόφαση από όπου και να το πιάσεις; Πόσο αντιφάσκει με όσα διακηρύσσει ο Δήμος για βιώσιμη κινητικότητα, πόλη 15 λεπτών και κλίμα; Ακόμα και με τις ίδιες του τις δράσεις; Να αναφέρουμε για πολλοστή φορά τι κάνουν τα Παρίσια και τα Λονδίνα αυτού του κόσμου;
Ή μήπως πρέπει να το δούμε καθαρά πολιτικά, ως μια προεκλογική υπόσχεση που αν υλοποιηθεί θα φέρει αξιοπιστία και ψήφους; Ακόμα και να ίσχυε κάτι τέτοιο, για το οποίο δεν είμαι καθόλου σίγουρος, δεν θα κρατήσει.
Τα 3 χρόνια μέχρι τις επόμενες εκλογές είναι υπεραρκετά για να πήξει στην κίνηση και αυτός ο δρόμος. Και ας μη λύνει και κανά σοβαρό συγκοινωνιακό πρόβλημα. Τότε θα έχεις οδηγούς που θα δίνουν όνομα στην καθυστέρηση και τα νέυρα τους και απογοητευμένους πεζούς που θα δίνουν όνομα στον θόρυβο, τις εξατμίσεις, τη ζέστη.
2. Το προφίλ των διαμερισμάτων στην Αθήνα
Η απογραφή του 2021 της ΕΛΣΤΑΤ προσφέρει μια σαφή εικόνα για το προφίλ των διαμερισμάτων στο κέντρο της Αθήνας. Τα βασικά ευρήματα είναι:
Το 93% των κατοικιών είναι διαμερίσματα, εκ των οποίων το 76% χρησιμοποιούνται ως κύρια κατοικία.
6 στα 10 διαμερίσματα χτίστηκαν μεταξύ 1961–1980, ενώ μόλις 10% κατασκευάστηκαν μετά το 2000. Δείτε και του Παρισιού για σύγκριση.
Σχεδόν τα μισά διαμερίσματα (48,5%) έχουν επιφάνεια 50–80 τ.μ.
Το 44% κατοικείται από ένα μόνο άτομο, ενώ οι οικογένειες αντιστοιχούν στο 50% των περιπτώσεων.
Το 44% των νοικοκυριών (ή κάτι τέτοιο) δεν διαθέτει αυτοκίνητο και το 70% όσων έχουν δεν έχουν θέση στάθμευσης.
Ο ηλεκτρισμός αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας (96% για μαγείρεμα, 68% για ζεστό νερό, 31% για θέρμανση).
3. Πόσα σπίτια «λείπουν» και πού πήγαν;
Από την ελληνική αγορά «λείπουν» 180.000 σπίτια, λέει report της Τράπεζας Πειραιώς. Την τελευταία δεκαετία χτίσαμε 225.000, αλλά η παραγωγή αυτή εξαϋλώθηκε: τα Airbnb (208.000 καταχωρήσεις) και η αύξηση των μικρότερων νοικοκυριών (νέες ανάγκες για 197.000 διαμερίσματα) την απορρόφησαν ολόκληρη.
Επίσης, από το 2015 μέχρι τον Ιούλιο 2025 έχουν χορηγηθεί 23.221 «χρυσές βίζες» ενώ εκρεμμούν ακόμα 35.000 αιτήσεις. 60.000 σπίτια. Άλλο πρόβλημα βέβαια μιας και αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Εκτός αν η «χρυσή βίζα» κατευθύνεται συστηματικά σε συγκεκριμένη χρήση (ενοίκιο, κλειστό διαμέρισμα, airbnb). Έχει γίνει ποτέ αυτή η άσκηση;
Ελλάδα
Το χρονικό της ΔΕΘ και η «σκληρή αλήθεια» για αυτήν.
Η εμπιστοσύνη των Ελλήνων στους γείτονες τους έχει πέσει στο 46,6% – έναντι 61,5% το 2017.
Στο σωζόμενο τμήμα της αρχαίας κοίτης του Ιλισού, ο Δήμος Αθηναίων φαίνεται να προχωρά στην ανακαίνιση του Ολυμπιακού Κολυμβητηρίου, αντί για απομάκρυνσή του.
Αφιέρωμα στην αστική καινοτομία και το σχετικό ελληνικό οικοσύστημα.
Μόνο 85 από τους 332 δήμους έχουν ανεβάσει δεδομένα στην εφαρμογή MyStreet. Το ζήτημα βέβαια δεν είναι να μπορούμε να κάνουμε περισσότερες καταγγελίες, αλλά ποιος θα τις ελέγχει και επιβάλλει τον νόμο.
Ο νέος Κώδικας Χωροταξίας-Πολεοδομίας κατατίθεται στη Βουλή τον Σεπτέμβριο προς ψήφιση.
Οδός Δημητρίου και Καραολή στη Θέρμη Θεσσαλονίκης.
Απόψεις για τον Αγνωστο Στρατιώτη και το γκράφιτι-μνημείο για τα Τέμπη στο πεζοδρόμιο μπροστά του.
Αστική Ζωή
Η αυστηρή εφαρμογή του νόμου για το Airbnb στη Νέα Υόρκη, που ισχύει εδώ και δύο χρόνια, δεν έχει βελτιώσει την προσφορά κατοικιών. Οι πολυκατοικίες ησύχαν από τους τουρίστες και οι τιμές των ξενοδοχείων, όπως και τον ενοικίων, αυξήθηκαν.
Το Ώστιν από την άλλη έχει ρίξει τα ενοίκια 18% σε 3 χρόνια. Πως; Χτίζοντας με διπλάσιο ρυθμό από το Λος Άντζελες που έχει 7 φορές μεγαλύτερο πληθυσμό.
Οι υπονόμοι ως «συνείδηση της πόλης», αφού συγκεντρώνουν όλα τα απόβλητα της ανθρώπινης δραστηριότητας, αποκαλύπτοντας κοινωνικές, περιβαλλοντικές και υγειονομικές προκλήσεις.
Πώς πολλές αμερικανικές πόλεις χρησιμοποιούν την «πρόφαση» της στέγασης ηλικιωμένων για να αποκλείσουν οικογένειες με παιδιά από την προσιτή κατοικία.
Η Γερμανία, αντιμέτωπη με έλλειμμα 1,9 εκατ. κατοικιών, στρέφεται ξανά σε μια μέθοδο που άλλοτε σημάδεψε τη χώρα με τα ογκώδη και απρόσωπα διαμερίσματα της Ανατολικής Γερμανίας: τα προκάτ.
Στην Ελβετία, οι συνεταιριστικές κατοικίες προσφέρουν μια «τρίτη λύση» πέρα από την αγορά ή την ενοικίαση: οι ένοικοι πληρώνουν χαμηλότερα ενοίκια με αντάλλαγμα την αγορά μετοχών που τους επιστρέφονται στην έξοδο, χωρίς κέρδος ή υπεραξία. Οι συνεταιρισμοί, συχνά με τη στήριξη του κράτους, κρατούν τα ενοίκια στο κόστος, παρέχουν ασφάλεια κατοικίας και κοινές υποδομές, και περιορίζουν την κερδοσκοπία. Στη Λωζάννη και στη Ζυρίχη, έως και το 20% των διαμερισμάτων είναι συνεταιριστικά, με στόχο το 33% ως το 2050.
Σε συνέχεια του τελευταίου μου γράμματος, περισσότερα για μετάλλαξη της ανατολικής περιφέρειας του Παρισιού και της πόλης γενικότερα.
Νέα έρευνα στη Λισαβόνα δείχνει ότι το χρώμα των αυτοκινήτων μπορεί να ενισχύει το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας. Σε δοκιμή με θερμοκρασία 36°C, ένα μαύρο αυτοκίνητο ανέβασε τον γύρω αέρα έως και +3,8°C.
Αναστοχασμός της μνήμης των Δίδυμων Πύργων και του αρχιτέκτονά τους, Minoru Yamasaki, ο οποίος υπέστη έντονη κριτική με ρατσιστικούς και σεξιστικούς υπαινιγμούς ήδη από τη δεκαετία του ’60.
Eπαναξιολόγηση του λειτουργισμού στην αρχιτεκτονική.
Στη Φινλανδία, ο αρχιτέκτονας Matti Kuittinen παρουσίασε το Tiny House Shadow, ένα σπίτι 34 τ.μ. φτιαγμένο κατά 56% από ανακυκλωμένα υλικά και με 85% λιγότερη κατανάλωση πόρων σε σχέση με μια συμβατική κατοικία.
Στη Ρένκα της Χιλής (160.000 κάτοικοι), ο δήμαρχος Claudio Castro δημιούργησε τη La Fábrica, έναν ανεξάρτητο οργανισμό-«εργοστάσιο καινοτομίας» που λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στον δήμο, τον ιδιωτικό τομέα και τα πανεπιστήμια. Με ετήσιο προϋπολογισμό μόλις 300.000 δολάρια, έχει εξασφαλίσει πάνω από 22 εκατ. για έργα όπως 500 στρέμματα νέων πάρκων, στόλο ηλεκτρικών λεωφορείων και προγράμματα ψηφιακών δεξιοτήτων. Παράλληλα, λειτουργεί ως φυσικός χώρος υπηρεσιών και κατάρτισης για τους κατοίκους, στεγάζοντας ακόμη και κοινωνικό φαρμακείο και κέντρο οπτικών.
Η Νέα Ορλεάνη, μετά το μάθημα της Κατρίνα, χτίζει ένα δίκτυο από ανθεκτικούς κόμβους με φωτοβολταϊκά και μπαταρίες σε εκκλησίες και κέντρα γειτονιάς, ώστε σε διακοπές ρεύματος να παρέχονται φόρτιση, ψύξη για αποθήκευση φαρμάκων και βασικά εφόδια.
Μετά τις καταστροφικές πλημμύρες του 2023, το Χονγκ Κονγκ έχει διπλασιάσει τις επενδύσεις του σε αντιπλημμυρικά έργα, φτάνοντας τα €330 εκ. ετησίως. Το δίκτυο αποχετεύσεων εφαρμόζει πλέον ένα μείγμα βαριών υποδομών και «έξυπνων» μέτρων, από δεξαμενές και κινητές αντλίες έως αισθητήρες πλημμύρας και αλγορίθμους μηχανικής όρασης.
Το Τορόντο διαθέτει ένα υπόγειο δίκτυο πεζοδρόμων μήκους άνω των 30 χλμ. που ξεκίνησε στις αρχές του 20ού αιώνα ως σύνδεση γραφείων με σταθμούς μετρό και σταδιακά εξελίχθηκε σε «πεζοδρομιακό μετρό».
Ο δήμαρχος της Ρώμης υποσχέθηκε ότι μέσα σε πέντε χρόνια θα μπορούμε να κολυμπήσουμε στον Τίβερη.
Ξεκινώντας από την Expo 2015, το Μιλάνο έχτισε μια ολοκληρωμένη πολιτική που συνδέει σχολικά γεύματα, τοπική γεωργία, μείωση σπατάλης και κοινωνική ένταξη. Σήμερα, 95% των παιδιών τρώνε ζεστό και θρεπτικό γεύμα καθημερινά, ενώ δίκτυα «Food Aid Hubs» αναδιανέμουν πλεονάζοντα τρόφιμα σε ευάλωτες ομάδες.
Μια κοινότητα σε φαβέλα του Σάο Παόλο μετέτρεψε μια χωματερή σε κοινοτικό κήπο 5 στρεμμάτων, κινητοποιώντας καθαρισμούς, ανακύκλωση και περιβαλλοντική εκπαίδευση, για να αποτρέψει την έξωση 600 οικογενειών.
Το δημοτικό συμβούλιο του Σικάγο ψήφισε ομόφωνα την κατάργηση των ελάχιστων απαιτήσεων στάθμευσης κοντά σε μέσα μαζικής μεταφοράς. Τα parking minimums, όπου οι developers δεν μπορούν να χτίσουν διαμερίσματα χωρίς να προβλέπουν θέσεις parking, αυξάνουν το κόστος κατασκευής και δυσχεραίνουν την προσφορά κατοικίας.
Δοκίμιο για την εμπειρία ενός νεαρού που μετακόμισε στο Πεκίνο το 2018 για να δουλέψει delivery.
Κάποιος έφτιαξε την πόλη της Καουλούν στο Minecraft.
Βιώσιμη κινητικότητα
Μετά από χρόνια υπερ-ανάπτυξης αλλά χαμηλής κερδοφορίας, ο κλάδος της μικροκινητικότητας μπαίνει σε φάση βιώσιμης ανάπτυξης με μείωση κόστους. Το βασικό πρόβλημα είναι η δαπανηρή και περίπλοκη εφοδιαστική αλυσίδα, όπου ψηφιακές πλατφόρμες παραγωγής και λειτουργίας, επιτρέπουν σε πολλούς παρόχους να μοιράζονται υποδομές, προμήθειες και logistics, μειώνοντας έως και 50% τα σχετικά κόστη.
Οι κάμερες αυτόματης καταγραφής παραβάσεων, εκτός από αποτελεσματικές, αποδεικνύονται και δημοφιλείς. Η πλειοψηφία των κατοίκων σε πόλεις όπως Ουάσιγκτον, Πόρτλαντ και Νέα Υόρκη στηρίζει την εγκατάστασή τους.
Στη γραμμή Central του μετρό του Λονδίνου οι θερμοκρασίες φτάνουν καθημερινά πάνω από 28°C. Αντίθετα, το Τόκιο και το Πεκίνο διαθέτουν πλήρως κλιματιζμένους σταθμούς και βαγόνια (στην Κίνα μάλιστα υπάρχουν βαγόνια «cold» και «cool»), ενώ η Νέα Υόρκη έχει κλιματισμό στα βαγόνια αλλά όχι στις πλατφόρμες, όπου η θερμοκρασία συχνά ξεπερνά τους 37°C.
Οι εργαζόμενοι που οδηγούν προς το σπίτι τους μετά από 12ωρη βάρδια έχουν διπλάσιες πιθανότητες να εμπλακούν σε τροχαίο σε σύγκριση με όσους εργάζονται σε 8ωρες βάρδιες.
Τεχνολογία
Η Σεούλ εγκατέστησε σε πάρκο ένα ολόγραμμα αστυνομικού, που εμφανίζεται κάθε βράδυ και υπενθυμίζει στους περαστικούς ότι η περιοχή παρακολουθείται με κάμερες. Το αποτέλεσμα; Τα εγκλήματα μειώθηκαν κατά 22% σε σύγκριση με την περίοδο πριν την εγκατάσταση.
Στις ΗΠΑ, όπου κάθε κάτοικος παράγει σχεδόν έναν τόνο σκουπιδιών τον χρόνο, πόλεις και πανεπιστήμια πειραματίζονται με νέες τεχνολογίες για τη διαχείριση απορριμμάτων. «Έξυπνους» κάδους που πηγαίνουν μόνοι τους στο πεζοδρόμιο ή καλούν αποκομιδή όταν γεμίσουν, ρομποτάκια που μαζεύουν σκουπίδια κατ’ οίκον, συστήματα AI που ξεχωρίζουν ανακυκλώσιμα, αλλά και αθόρυβα ηλεκτρικά απορριμματοφόρα.
Γιατί πρέπει να επενδύσουμε σε μπαταρίες για το ηλεκτρικό μας δίκτυο.
Ο κακός στη νέα ταινία Naked Gun είναι ένα αυτόνομο αυτοκίνητο που σκοτώνει τον οδηγό του. Υπάρχει μακρά παράδοση δυστοπικών αφηγήσεων για τα αυτοκίνητα χωρίς οδηγό που, σε αντίθεση με την παραδοσιακή εικόνα του αυτοκινήτου ως συμβόλου ελευθερίας, εκφράζουν τον φόβο απώλειας ελέγχου.
