Πολεοσκόπιο, 2025-01-24

Κατάλογος ελληνικού οικοσυστήματος αστικής προόδου | 273.000 λιγότερα οχήματα εισήλθαν στο Μανχάταν | Ο αντικοινωνικός αιώνας και οι πόλεις που μπορούν να τον αλλάξουν

Καλώς ήρθατε στο Πολεοσκόπιο, μια διεβδομαδιαία συλλογή ειδήσεων και συνδέσμων για τις πόλεις, την ανάπτυξή τους και τους ανθρώπους που τις κατοικούν.

Τα 3 βασικά

1. Κατάλογος ελληνικού οικοσυστήματος αστικής προόδου

Η πρώτη έκδοση (v0.1) της χαρτογράφησης του οικοσυστήματος αστικής προόδου είναι έτοιμη. Δημιουργήσαμε τον πρώτο ανοιχτό κατάλογο πρωτοβουλιών, οργανώσεων και ανθρώπων που εργάζονται για καλύτερες ελληνικές πόλεις γιατί πιστεύουμε ότι η πρόοδος των πόλεών μας απαιτεί τη συνεργασία όλων - και αυτή ξεκινά με το να γνωριζόμαστε μεταξύ μας. Σε αυτή θα βρείτε 117 προσπάθειες. 44 υλοποιητές (Operators), 35 οικοδόμους κοινοτήτων (Scene Builders), 27 οργανισμούς υποστήριξης (Support Organizations) και 11 χρηματοδότες (Funders) - μια κατηγοριοποίηση εμπνευσμένη από το πλαίσιο της Μηχανής Ιδεών. Είναι ένα μικρό δείγμα από το σύνολο των εξαιρετικών ανθρώπων και ομάδων που προσπαθούν καθημερινά να κάνουνε τις πόλεις μας καλύτερες. Το περιεχόμενο του καταλόγου θα εξελίσσεται με βάση τα σχόλια και τις προτάσεις σας. Αν θέλετε να προσθέσετε την πρωτοβουλία σας, συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο μας.

2. 273.000 λιγότερα οχήματα εισήλθαν στο Μανχάταν την πρώτη εβδομάδα της τιμολόγησης της συμφόρησης

Τα πρώτα δεδομένα της νέας τιμολόγησης συμφόρησης στη Νέα Υόρκη ($9 για είσοδο κάτω από την 60η οδό) δείχνουν μείωση της κυκλοφορίας κατά 7,5% (43.784 λιγότερα οχήματα ημερησίως) και δραματική μείωση του χρόνου διέλευσης στις γέφυρες και σήραγγες (π.χ. από 13 σε 4,5 λεπτά στη σήραγγα Holland). Δουλεύει στο κόστος ένος σάντουιτς. Και το καλύτερο επιχειρήμα πλέον αυτών που δεν ήθελαν να δουλέψει είναι πως η πόλη δεν είναι ίδια χωρίς τα αυτοκίνητα.

Η ανάλυση 75.000 οχημάτων δείχνει ότι η μείωση προέρχεται κυρίως από ιδιωτικά αυτοκίνητα (μείωση από 40% σε 34% της κυκλοφορίας), ενώ τα ταξί και τα εμπορικά οχήματα διατήρησαν τα επίπεδά τους, υποδεικνύοντας ότι η χρέωση είναι αποδοτική για επαγγελματική χρήση.

Το μέτρο, που προτάθηκε αρχικά από τον οικονομολόγο William Vickrey τη δεκαετία του 1950, αναμένεται να αποφέρει $15 δισεκατομμύρια για τον εκσυγχρονισμό των μεταφορών, με το κόστος μακροπρόθεσμα να μετακυλίεται στους ιδιοκτήτες ακινήτων μέσω χαμηλότερων ενοικίων και όχι στους οδηγούς, καθώς οι επιχειρήσεις ήδη προσφέρουν επιστροφή του τέλους στους πελάτες τους.

3. Ο αντικοινωνικός αιώνας και οι πόλεις που μπορούν να τον αλλάξουν

Οι Αμερικανοί περνούν λιγότερο χρόνο με άλλους ανθρώπους από κάθε άλλη περίοδο), με πτώση 20% στην κοινωνική αλληλεπίδραση την περίοδο 2003-2023, ενώ το 2022 περνούσαν επιπλέον 99 λεπτά στο σπίτι καθημερινά σε σχέση με το 2003, παρά τη λήξη της πανδημίας. Επίσης παραγγέλνουν το 74% των γευμάτων "εκτός καταστήματος" και χτίζουν σπίτια 50% μεγαλύτερα από το 1973. Η ταχύτητα των πεζών έχει αυξηθεί κατά 15% και ο χρόνος που περνούν στο δημόσιο χώρο έχει μειωθεί στο μισό μεταξύ 1980-2010. Στην Ελλάδα, το ποσοστό μονομελών νοικοκυριών έχει αυξηθεί από 19.8% το 2005 σε 25.7% σήμερα, ενώ το 62% των άνω των 65 δηλώνουν πως βιώνουν μοναξιά.

Η απομόνωση έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία και την κοινωνία. Η μακροχρόνια έρευνα του Harvard Study of Adult Development δείχνει πως οι κοινωνικές συνδέσεις είναι από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την ευτυχία και την υγεία. Η επίδραση της μοναξιάς στην υγεία ισοδυναμεί με το κάπνισμα 15 τσιγάρων την ημέρα, ενώ στις ΗΠΑ το ποσοστό των πολιτών που βαθμολογούν το αντίπαλο κόμμα με "μηδέν" αυξήθηκε από 8% το 2000 σε 40% το 2020.

Οι πόλεις μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην αντιμετώπιση της μοναξιάς. Ήδη από τη δεκαετία του '70, το The Social Life of Small Urban Spaces του William H. Whyte έδειξε πως οι καλά σχεδιασμένοι δημόσιοι χώροι, με επαρκή καθίσματα και σκίαση, ενθαρρύνουν τις τυχαίες συναντήσεις και την κοινωνική αλληλεπίδραση. Χρειαζόμαστε περπατήσιμες γειτονιές με μικτές χρήσεις που προωθούν τις συναντήσεις, κοινόχρηστους χώρους όπως βιβλιοθήκες και κοινοτικά κέντρα, κοινωνικές κατοικίες, και δρόμους με λιγότερη κίνηση που ενισχύουν τις κοινωνικές επαφές μεταξύ γειτόνων.

Περισσότερα ενδιαφέροντα πράγματα

Ελλάδα

• 1.329.089 οι επιβάτες του Μετρό Θεσσαλονίκης τον Δεκέμβριο. Λιγότεροι από 43.000 ανά ημέρα, δηλαδή -83% από ότι περιμέναμε. Πρόβλημα.

• Μια επισκόπηση της κατάστασης στην Θεσσαλονίκη που αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις βιωσιμότητας. Το 60% των νέων σκέφτεται να εγκαταλείψει την πόλη λόγω συνθηκών εργασίας. Άρα όχι για να πάει σε κάποιο χωριό.

• Η Καλαμάτα, μετά το σεισμό του 1986, έχει μετατραπεί σε πόλο έλξης διεθνών κατοίκων και ψηφιακών νομάδων με ισχυρή οικονομική ανάπτυξη, αλλά αντιμετωπίζει νέες προκλήσεις από την κλιματική αλλαγή και τη μετάβαση από τον πρωτογενή τομέα στον τουρισμό.

• Επιτέλους ανέπαφες πληρωμές στις αθηναϊκές συγκοινωνίες. Αναμένεται να εξοικονομήσουν 5 εκατ. ευρώ ετησίως και να εξαλείψουν 50 εκατ. χάρτινα εισιτήρια.

• Ένα σχόλιο από την Μαρία Σίτη για τον νέο Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας.

• Η πλατφόρμα OpenCouncil εξασφάλισε χρηματοδότηση 105.000€ και αναβαθμίζεται με αυτοματοποιημένη εξαγωγή θεμάτων, γεωγραφική χαρτογράφηση και ειδοποιήσεις πολιτών, λειτουργώντας με ένα υβριδικό μοντέλο μη-κερδοσκοπικής και κερδοσκοπικής εταιρείας για την ενίσχυση της διαφάνειας στην τοπική αυτοδιοίκηση.

• [📹] Το πάνελ μας («Athens for Athenians») από το TEDxAthens 2024.

• Το πάρκο που γίνεται παράνομο πάρκινγκ για τα μπουζούκια στο Γκάζι.

• Η Αθήνα παραμένει χωρίς χαρτογράφηση θορύβου για μια δεκαετία και χωρίς εγκεκριμένο σχέδιο για την ποιότητα του αέρα, παρά τα υψηλά επίπεδα όζοντος, με τον κατακερματισμό αρμοδιοτήτων μεταξύ δήμου και υπουργείων να εμποδίζει την αποτελεσματική αντιμετώπιση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και ηχορρύπανσης. Η κατάσταση όσον αφορά την ποιότητα του αέρα βελτιώνεται διαχρονικά εκτός από έναν βασικό παράγοντα: τα αυτοκίνητα.

• Ο Δήμος Αθηναίων απομάκρυνε 1.122 εγκαταλελειμμένα οχήματα το 2024, σημειώνοντας αύξηση 23% στα αυτοκίνητα και 36% στα δίκυκλα σε σχέση με το 2023, με τις περισσότερες περιπτώσεις να εντοπίζονται στην περιοχή της πλατείας Αμερικής (200), το Παγκράτι (171) και τον Κολωνό (158).

• Tο πρώτο δημοτικό ιατρείο μνήμης της Αθήνας εγκαινιάστηκε στον Κολωνό, εξυπηρετώντας 40 ασθενείς από τις 27 Νοεμβρίου. Στόχος είναι η επέκταση του προγράμματος σε περισσότερες γειτονιές για την αντιμετώπιση της άνοιας που επηρεάζει το 5% των ατόμων άνω των 65 ετών.

• Οι πόροι του Κινούμαι Ηλεκτρικά 3 έχουν εξαντληθεί εδώ και αρκετές εβδομάδες, με μόνη εξαίρεση το budget για τα ηλεκτρικά ποδήλατα. Αναμένονται νέα χρήματα.

• Mέσω των δημοτικών τελών θα αποδίδεται το τέλος ταφής απευθείας στον Ελληνικό Οργανισμό Ανακύκλωσης. Επιπλέον, με τον νέο σχεδιασμό της κυβέρνησης, το 85% του ποσού θα επιστρέφει στους δήμους προκειμένου να «τρέξουν» προγράμματα ανακύκλωσης. Να δούμε αν θα τα εισπράτουμε.

• Το διυλιστήριο νερού στο Γαλάτσι, με δυνατότητα επεξεργασίας 540.000 κυβικών μέτρων ημερησίως, αποτελεί εδώ και σχεδόν έναν αιώνα τη ραχοκοκαλιά της υδροδότησης της Αθήνας

• Το νέο νομοσχέδιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις εισάγει δέκα υποχρεωτικές προδιαγραφές ασφαλείας και λειτουργικότητας με πρόστιμο 5.000 ευρώ για μη συμμόρφωση, ενώ η αναδρομική απαίτηση για χαρακτηρισμό "κύριας χρήσης κατοικίας" προκαλεί έντονες αντιδράσεις από τους ιδιοκτήτες καθώς επηρεάζει χιλιάδες ανακαινισμένα ακίνητα που αποκτήθηκαν μετά το 2011.

• Πλήθος και τιμές Airbnb ανά γειτονιά σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Κρήτη και Νότιο Αιγαίο από το 2015 μέχρι σήμερα.

Αστική ζωή

• Αύξηση 1% στη νέα προσφορά κατοικιών οδηγεί σε μείωση 0,19% στα μέσα ενοίκια, με ιδιαίτερη όμως επίδραση στα ενοίκια χαμηλότερης ποιότητας κατοικιών και στην αύξηση των διαθέσιμων παλαιότερων κατοικιών.

• Οι πυρκαγιές στο Λος Άντζελες κατέστρεψαν 12.000 σπίτια και οδήγησαν στην εκκένωση 150.000 ανθρώπων, με εκτιμώμενο κόστος ζημιών $250 δισεκατομμύρια. Η πόλη, όπου το 80% της έκτασης προορίζεται αποκλειστικά για μονοκατοικίες, αντιμετωπίζει την ανάγκη επανασχεδιασμού της αστικής της ανάπτυξης καθώς οι ασφαλιστικές εταιρείες διστάζουν να ασφαλίσουν κατοικίες σε περιοχές υψηλού κινδύνου.

• Η μη κερδοσκοπική εφαρμογή Watch Duty κατέγραψε 1,4 εκατομμύρια λήψεις σε 48 ώρες κατά τη διάρκεια των πυρκαγιών στο Λος Άντζελες, αναδεικνύοντας την ανάγκη για αξιόπιστη πληροφόρηση έκτακτης ανάγκης σε αστικό περιβάλλον καθώς τα παραδοσιακά μέσα κοινωνικής δικτύωσης περιορίζουν το fact-checking.

• Ολοένα περισσότερες αμερικανικές πόλεις καταργούν τις ελάχιστες απαιτήσεις για χώρους στάθμευσης σε νέα κτίρια, με το Austin να γίνεται η μεγαλύτερη πόλη που το εφαρμόζει (2023), ενώ μελέτες δείχνουν ότι το 60% των νέων κατοικιών στο Seattle και το 70% στο Buffalo δεν θα μπορούσαν να είχαν κατασκευαστεί με τους παλιούς κανονισμούς.

• Η Ισπανία που εγκαταλείπει τις χρυσές βίζες, πλέον προτείνει φόρο 100% στα σπίτια που αγοράζονται από κατοίκους τρίτων χωρών. Τα ενοίκια στην Ισπανία αυξήθηκαν κατά 80% την τελευταία δεκαετία. Η χώρα διαθέτει μόλις 2,5% κοινωνική στέγαση (έναντι 14% στη Γαλλία και 34% στην Ολλανδία) ενώ 3,8 εκατομμύρια κατοικίες (το 14% του συνόλου) παραμένουν κενές. Σε κάθε έναν από αυτούς τους δείκτες τα πάμε χειρότερα.

• Η Φιλιππινέζικη κυβέρνηση επενδύει $2,5 δισεκατομμύρια για την κατασκευή της New Clark City, μιας πόλης σχεδιασμένης για 1,2 εκατομμύρια κατοίκους σε υψόμετρο 52 μέτρων, ως εναλλακτική πρωτεύουσα της Μανίλα που κινδυνεύει από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας. Το έργο, προγραμματίζεται να ολοκληρωθεί το 2065.

• Οι αλλαγές εταιρικής ταυτότητας πόλεων στις ΗΠΑ κοστίζουν από $0 (μέσω συνεργασιών με πανεπιστήμια) έως $83.000, με τις περισσότερες πόλεις να επιλέγουν την ανανέωση κάθε 20-30 χρόνια. Η συμμετοχή τοπικών σχεδιαστών και η διαβούλευση με την κοινότητα αποδεικνύονται καθοριστικοί παράγοντες για την επιτυχία των έργων.

• Στο χωριό Thrupp της Αγγλίας, οι κάτοικοι δημιούργησαν ένα κοινοτικό σύστημα κομποστοποίησης με δυναμικότητα 150 τόνων ετησίως και κόστος £41.760, αντιμετωπίζοντας το πρόβλημα της αποκομιδής πράσινων αποβλήτων σε δύσβατες περιοχές και μειώνοντας τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη μεταφορά τους.

• Τα αρχιτεκτονικά πρότζεκτ που μεταμορφώνουν τα Τίρανα.

Βιώσιμη κινητικότητα

• Έρευνα σε 1.000 Αμερικανούς δείχνει ότι το 44% των νέων 18-34 ετών είναι πρόθυμοι να εγκαταλείψουν την ιδιοκτησία αυτοκινήτου, σε σύγκριση με μόλις 11% των άνω των 55 ετών. Αντίθετα με τις παλαιότερες γενιές, η προθυμία των νέων να ζήσουν χωρίς αυτοκίνητο είναι εξίσου υψηλή τόσο σε αστικές (47%) όσο και σε προαστιακές/αγροτικές περιοχές (53%).

• Για να μη λέμε μόνο για εμάς: Το σύστημα σηματοδότησης του μετρό της Νέας Υόρκης λειτουργεί ακόμη με τεχνολογία της δεκαετίας του 1930 σε πολλές γραμμές που εξυπηρετούν 350.000 επιβάτες ημερησίως, με το κόστος εκσυγχρονισμού να εκτιμάται στα 5,4 δισ. δολάρια, ενώ μόνο δύο γραμμές διαθέτουν σύγχρονη ηλεκτρονική σηματοδότηση.

• Η στάθμευση αποτελεί σημαντική πηγή συγκρούσεων στις ΗΠΑ, με έρευνα να δείχνει ότι το 20% των ανδρών και 12% των γυναικών έχουν εμπλακεί σε λεκτικές αντιπαραθέσεις για θέσεις στάθμευσης.

• Άγγλος που ζει στις ΗΠΑ καταφέρεται εναντίον των αμερικανικών προτύπων οδήγησης.

• «Αν η Τζένιφερ αγόραζε το απολύτως φθηνότερο αυτοκίνητο που πωλείται, θα της κόστιζε 16.000 λίρες περισσότερο από ό,τι πριν από μια δεκαετία, δηλαδή διπλάσια χρήματα μετά τον πληθωρισμό. Α, και θα ήταν αναγκασμένη να αγοράσει ένα SUV».

• Έρευνα σε έξι περιοχές της Καλιφόρνια δείχνει ότι η βελτίωση της περπατησιμότητας αύξησε τη χρήση δημόσιας συγκοινωνίας κατά 33% για άτομα με αναπηρία.

• Ο NACTO κυκλοφόρησε μια επικαιροποιημένη έκδοση του οδηγού σχεδιασμού αστικών ποδηλατοδρόμων.

Σχέδιο για την ενσωμάτωση ποδηλατοδρόμων διπλής κατεύθυνσης σε στενό μονόδρομο. Πηγή: NATCO

Τεχνολογία

• "Η Σιγκαπούρη, αντιμετωπίζοντας γήρανση του πληθυσμού (25% άνω των 65 ετών έως το 2030) και έλλειψη 6.000 νοσηλευτών ετησίως, επενδύει 730 εκατ. δολάρια σε λύσεις τεχνητής νοημοσύνης για την φροντίδα ηλικιωμένων. Τα προγράμματα περιλαμβάνουν από έγκαιρη ανίχνευση κατάθλιψης μέσω φωνητικών βιοδεικτών μέχρι ρομπότ για καθημερινές δραστηριότητες, στοχεύοντας στην προληπτική φροντίδα του αυξανόμενου ηλικιωμένου πληθυσμού.

• Έρευνα αποκαλύπτει ότι τα ανακλαστικά ρούχα που κάνουν τους πεζούς πιο ορατούς στους οδηγούς, μπορεί να τους καθιστούν αόρατους στα συστήματα αυτόματης πέδησης των αυτοκινήτων, με δύο από τα τρία οχήματα που δοκιμάστηκαν να αποτυγχάνουν να επιβραδύνουν όταν ο πεζός φορούσε ανακλαστικές λωρίδες.

• Πόσο απέχουν τα κινεζικά αυτόνομα αυτοκίνητα από εταιρείες όπως η Waymo; Μάλλον πολύ.

• Η εταιρεία Swyft Cities προτείνει ένα νέο σύστημα αστικών μεταφορών που συνδυάζει τεχνολογία τελεφερίκ με αυτοματοποιημένες κάψουλες, με κόστος $10-20 εκατ. ανά 1,6 χιλιόμετρα και δυνατότητα μεταφοράς 3.000 επιβατών/ώρα/κατεύθυνση, στοχεύοντας κυρίως σε προαστιακές περιοχές που δυσκολεύονται να εξυπηρετηθούν από παραδοσιακά μέσα μαζικής μεταφοράς.

---